З’яўляючыся працэсам узаемнага адкрыцця і раскрыцця, духоўнае кіраўніцтва адкрывае новыя гарызонты самапазнання, спачування і глыбокага адзінства з Духам Божым.

Мы ж прынялі не духа свету, але Духа ад Бога, каб ведаць тое, што нам падаравана Богам. (1Кар 2,12)

Духоўнае кіраўніцтва, хіба такое ж старадаўняе, як сама рэлігійная традыцыя, у наш час перажывае пэўнае адраджэнне, запрашаючы нас прысвяціць увагу гэтай навізне, а таксама гісторыі, сучаснаму стану, працэсу аднаўлення і патрэбаў, якія існуюць у грамадстве адносна духоўнага кіраўніцтва. Напрамак, адносіны і працэс лучаць двух хрысціян дзеля таго, каб паразважаць над досведам Бога ў жыцці аднаго з іх, каб распазнаць запрашэнне ад Бога і даць адказ на Яго заклік.

У ідэале, той, хто звяртаецца па дапамогу, хоча захаваць арыентаванасць (якую Сандра Шнайдэрс называе кірункам) [1] на Бога і на ўзрастанне. Дух з’яўляецца Кіраўніком, і суправаджэнне азначае кіраўніцтва Духа. Нездарма чалавека-духаўніка слушна называюць “сябрам душы” або “духоўным спадарожнікам”, але паколькі тэрмін “кіраўнік” у дачыненні да памочніка-чалавека мае такую доўгую гісторыю ў каталіцкай традыцыі, я выкарыстоўваю яго тут для абазначэння асобы, якая валодае асаблівымі кампетэнцыямі.

Мэта працэсу – паглыбленне адносін паміж Богам і тым, хто шукае кіраўніцтва, каб большае пазнанне сябе і Бога поруч з узрастаннем унутранага жыцця. Падапечная асоба сустракаецца з Богам у малітве і дзеліцца са сваім кіраўніком тым, што адбываецца ў малітве і яе ўплывам на паўсядзённае жыццё і мысленне. Гэта дазваляе адносінам паміж кіраўніком і падапечным быць тым месцам, дзе можна прагледзець жыццё і малітву, і дзе прыняцце, пацвярджэнне, падтрымка і выклік падмацоўваюць духоўны рост падапечнага.

Апісаць духоўнае кіраўніцтва як працэс азначае падкрэсліць яго дынамічны характар развіцця. Штосьці адбываецца, змяняецца. Назіраецца рост і станаўленне. Чалавек уваходзіць у адносіны кіраўніцтва з пэўным элементам рызыкі, таму што яны прадугледжваюць самараскрыццё перад іншым дзеля спасціжэння Божай волі, гатоўнасць адпусціць усё, што перашкаджае росту, і “памерці” для  частак сябе, якія могуць здавацца чымсьці важным. Гаворка ідзе пра свабоднае падпарадкаванне Божаму ўплыву і давер да Божай волі, у якой выяўляецца паўната любові. Фундаментальны выбар таго, што хоча Бог – ці, прынамсі, жаданне такога выбару – здаецца неабходным, каб кіраўніцтва было плённым.

Бог кіруе

Бог, які з’яўляецца галоўным кіраўніком, прамаўляе рознымі спосабамі. Мы акружаныя Богам, занураныя ў акіян. У той жа час Бог таксама знаходзіцца ўнутры нас, у целе, у свядомасці і падсвядомасці, у найглыбейшым цэнтры. Бог блізкі да кожнага з нас, і адносіны развіваюцца, калі мы пачынаем звяртаць увагу на гэтую Прысутнасць. Часам мы не пазнаём Бога ці не ведаем, як назваць гэты досвед. У кожным з нас ёсць эрас, жаданне з’яднання – асноўнае чалавечае імкненне, якое можа быць накіравана ў меншыя (ніколі цалкам задавальняючыя) жаданні, але яно пастаянна штурхае нас дасягаць “большага”, чым цяперашні досвед. Звычайна рашэнне шукаць духоўнага кіраўніцтва паходзіць з усведамлення сваёй сувязі з Богам і жадання паглыбіць яе. Чалавек адчувае запрашэнне, тонкае і незразумелае, якое ўстойліва паўтараецца зноў і зноў, аж пакуль урэшце не прыводзіць да пошуку дапамогі ў жыццёвым падарожжы.

Адносіны Бога з кожнай душой унікальныя. Для хрысціян Бог аб’яўляецца праз Хрыста, праз стварэнне, праз падзеі або непасрэдна ў душы. Святое Пісанне становіцца для нас жывым словам, калі мы рэгулярна праводзім з ім час. Іншым разам Бог можа прамовіць праз ружу ці раку – быць у прысутнасці перад імі азначае быць адкрытым для Слова. Магчыма, часцей мы чуем, як Бог гаворыць у рэчаіснасці нашага жыцця. Калі мы звяртаем увагу на сваё жыццё, або на прыроду, або на тэкст Святога Пісання, нам уласцівы агульны від свядомасці. Такое “прысвячэнне ўвагі” – адзін са спосабаў усвядоміць, як Бог увесь час звяртаецца да нас. Гэта і ёсць кантэмпляцыя – сузіранне; такім чынам мы адказваем на няспынную ўвагу Бога да чалавека.

Часам Бог гаворыць унутры нас. Сны, вобразы з падсвядомасці таксама могуць з’яўляцца пасланнямі Бога. Для мяне часта досвед слова або пачуцця, якое ўзнікае з абшараў падсвядомага, становяцца знакам на шляху. Такія прыклады дапамагаюць мне паважаць барацьбу іншых людзей у імкненні пачуць Бога ў глыбіні сэрца або расшыфраваць сны і сімвалы, каб распазнаць таямнічую прысутнасць Бога.

Паколькі мы пазнаём гэтага таямнічага Бога рознымі спосабамі і таму, што лёгка падманваем сябе, мудрым рашэннем будзе падзяліцца вопытам кантэмпляцыі Божага слова з кіраўніком, які дапамагае ў працэсе распазнавання. Нашы адносіны з Богам адбываюцца ўнутры супольнасці, Касцёл можа дапамагчы нам жыць з Богам у кантэксце больш шырокіх адносін. Ніхто не пройдзе нашай асабістай вандроўкі, але дзякуючы нашаму ўласнаму жыццёваму вопыту мы можам падтрымліваць адзін аднаго.

Падапечны

Падапечны часам ужо дасведчыў Бога ў сваім жыцці, а часам толькі жадае гэтага. Нават у тых выпадках, калі нейкая канкрэтная праблема з’яўляецца непасрэднай прычынай просьбы аб дапамозе, выбар на карысць менавіта духоўнага кіраўніцтва з’яўляецца выразам веры ў тое, што Бог дзейнічае ў жыцці чалавека і будзе паказваць шлях, а іншы чалавек можа дапамагчы ў гэтым спасціжэнні. Падапечнаму неабходна адкрывацца і давяраць, інакш кажучы, ставіцца, як вучань. Ён не ведае выніку, але шукае і спадзяецца, што жыццё і малітва адкрыюць Божую волю. Пад даверам маецца на ўвазе  заўсёдны і поўны давер да Бога, які дае нам жыццё і вядзе нас праз нашую асабістую гісторыю, а таксама давер да сябе і да кіраўніка, бо мы самі і нашае жыццё – гэта арэна, на якой Бог дзейнічае дзеля нас, іншыя асобы з’яўляюцца таксама пасрэднікамі Бога. Ва ўсім гэтым  імкнецца выявіцца адзін і той самы Дух, які ёсць у нас і ў другой асобе.

Філ, Кей і Эліс – прыклады  такой адкрытасці на пошук большага. Філу было каля сарака год, калі манаская кангрэгацыя, да якой ён належыў, прыняла нечаканае рашэнне перавесці яго з удзячнай настаўніцкай пасады і прыязнай супольнасці ў іншы горад працягнуць вучобу ў аспірантуры. Ён ацаніў магчымасць вучыцца, але быў спустошаны сваёй адзінотай і дзіўным новым пачуццём цемры, з якім сутыкнуўся ў малітве. Кей, натхнёная і юная, нядаўна ўступіла ў навіцыят, аддавала сябе малітве і вучобе, імкнучыся быць паслухмянай Божай волі і рабіць усё як мага лепш, асабліва ў малітоўным жыцці, марыла стаць манахіняй. Эліс, добрая жонка і маці, якая зрабіла і прафесійную кар’еру, заўважыла, што яе гаманлівае жыццё не пакідала месца глыбіні, а ёй усё ж вельмі хацелася навучыцца малітве, якая прыносіла б спакой і напоўненасць, як у юнацтве. Мы яшчэ вернемся да гэтых асобаў, але спачатку больш уважліва разгледзім працэс духоўнага кіраўніцтва.

Кіраўнік

Браян МакДэрмат ахарактарызаваў Езуса як прыпавесць аб Божым прыняцці. Ён заўважыў яе ў малітве прабачэння: Хрыстус памёр, цалкам прыняўшы тых, хто адкінуў Яго. Гэты ўчынак стаў для Яго магчымым, таму што прыняцце, якое Ён адчуў у глыбіні сваёй істоты, было поўным і безумоўным. Ён атрымліваў усё, кім Ён быў, ад Боскага Даўцы, і быў цалкам і няспынна прыняты Айцом. Гэтае абсалютнае прыняцце дазволіла Яму ў сваю чаргу прапанаваць прыняцце тым, хто не знайшоў гэтага ў іншым месцы: прыгнечаным пачуццём віны, адкінутым, няўпэўненым у сабе, грэшнікам, няўдачнікам:

Каштоўнасць, якую стварэнне мае як добрае Божае стварэнне і якую яно патаемна ведае, хоць у скажоным, эгацэнтрычным выглядзе, першапачаткова вызваляецца, калі свабодна прапанаванае слова прыняцця прабіваецца ў свядомасць вінаватага. [2]

Гэта ўзор для духоўнага кіраўніка: Езус мог перадаць іншым тое, што атрымаў. Калі я адчуваю сябе цалкам прынятым Богам, я магу прапанаваць прыняцце падапечнаму. Калі мяне любяць безумоўна, і я магу так любіць.

Жан Лаплас адзначае, што ўпэўненасць у сваёй таямнічай глыбіні дае магчымасць надаць упэўненасці іншаму. Ён апісвае ўзровень, якога павінны дасягнуць адносіны, каб абудзіць сілу самараскрыцця, і падкрэслівае важнасць уласнай здольнасці кіраўніка быць самім сабой, саграваць без паглынання, давяраць без чаканняў, ведаць уласныя межы і моцныя бакі, забяспечваючы адкрытасць для любога абмену, які можа паходзіць з глыбінь іншага [3]. Мой давер да сілы іншага чалавека адкрыць Бога ў сабе і ў сваім жыцці можа быць сапраўдным толькі тады, калі я пазнаю ў сабе гэтую сілу. А адчуць гэты давер іншыя могуць праз маю ўважлівасць да іх.

Такім чынам, кіраўнік павінен быць чалавекам малітвы і досведу, ведаць і адчуваць сябе камфортна з самім сабой, прымаючы як падарункі, так і няўдачы. Сутыкнуўшыся з уласным грахом і ценем, можна дапамагчы іншым сутыкнуцца з цемрай, не асуджаючы іх. Неабходна быць у кантакце са сваімі пачуццямі і распазнаваць іх, а таксама заставацца са слязьмі, бездапаможнасцю, гневам, сумам і страхам.

Жыццё – “матэрыя” кіраўніцтва

Парадокс у тым, што мы – створаныя істоты, якія ствараем сваё жыццё і гісторыю. Бог адкрываецца ў стварэнні, гэтак жа, як Бог аб’яўляецца ў гісторыі Ізраэля і ў асобных чалавечых  гісторыях, якія складаюць Стары Запавет. Вывучаючы Пісанне, я была ўражана гэтымі гісторыямі самых розных людзей, творцаў Гісторыі, у якой адкрываецца Бог. Я задавалася пытаннем: ці адкрываў прарок Осія Бога ў гісторыі свайго жыцця, ці дазваляў Богу праяўляцца і раскрываць Сябе праз падзеі жыцця – і ўбачыла магчымасць таго, што на абодва пытанні можна адказаць “так”. Кніга прарока Осіі паказвае, што яго вернасць у неспакойным сужэнстве з чужаложніцай Гамэр дапамагла яму зразумець і вернасць Бога, і нявернасць Ізраэля. Падобна Божай любові, была непахіснай і любоў Осіі, нават калі звярталася да пакарання.

Осія ўвёў вобраз сужэнства, каб праілюстраваць адносіны паміж Ягвэ і Яго народам. Акрамя таго, па меры паглыблення ўласнай сужэнскай вернасці Осія не толькі глыбей усведамляў Божую вернасць, але праз гэта і Бог стаў больш прысутным у свеце. Інакш кажучы, Бог у большай меры ёсць Богам-з-намі па прычыне здольнасці Осіі поўнасцю ўвайсці ў любоў і здраду свайго асабістага жыцця і распазнаць выяўленне безумоўнай любові, якой ёсць Бог у нашым свеце. Мы адкрываем, што Бог уплецены ў сутнасць жыцця, і затым, робячы той ці іншы выбар, мы ствараем сваё жыццё, у якім адбываецца сустрэча з Богам.

Асабліва моцна я адчула гэта, гледзячы, як сама і мае падапечныя праходзілі праз змены, калі трэба было адпусціць састарэлыя вобразы Бога ці ўяўленні аб Ім і ўспрыняць новыя. Падзеі нашага жыцця часта прама паралельныя досведу ўнутранай малітвы. Філ быў раптоўна выведзены з раўнавагі, калі пакінуў працу, супольнасць, сяброў і, здавалася, увогуле ўсё, каб вучыцца ў іншым горадзе. Ён быў цёпла прыняты ў коле настаўнікаў сярэдняй школы, і яму падабалася таварыскасць у групе аднадумцаў-сабратоў. Філу досыць цяжка было знянацку адарвацца ад захапляльнага адабрэння калег і студэнтаў, і пачуццё бескарыснасці і няўпэўненасці ў сабе пасля паступлення ў аспірантуру прыгнятала яго. Горш за ўсё, там, дзе ён прызвычаіўся да ўпэўненага і ўсеабдымнага перажывання Бога ў малітве, цяпер сутыкаўся толькі з адсутнасцю і цемрай. Аднак, нейкім чынам, сярод страты былога цяпла і ўтульнасці ён адчуў, што запрошаны ўвайсці ў больш глыбокія адносіны і веру. Ён пачаў распазнаваць кантроль, які ён ужываў да жыцця, калі адчуваў сябе “галоўным” і паспяховым, і хоць заўсёды адчуваў удзячнасць да Бога за Яго дары, меў пачуццё ўласнай сілы, а не Божай, досвед уласнай кампетэнцыі, а не патрэбы і слабасці. Выбар, які прывёў Філа ў гэтую пустыню, паўплываў на тое, што Бог адкрыўся яму. Ці Дух прывёў яго да выбару, каб ён сустрэў Бога па-новаму? Верагодна, гэтыя два рухі адбыліся адначасова.

Такое перапляценне Бога і душы нагадвае мне барацьбу. Я сама сутыкаюся з ёй і бачу ў тых, каго суправаджаю, таму вельмі цаню гатоўнасць, з якой мае духоўныя кіраўнікі прагнуць быць побач са мной у барацьбе, не забіраючы яе з майго жыцця і не прыспешваючы мяне, але дазваляючы мне быць у самай гушчы, адчуваць абдымкі і напружанне, што, як кажа Артур Уэскоў, вельмі падобна на каханне, і вельмі падобна на вайну [4]. І вось гэтая нашая гісторыя і ёсць сутнасцю таго, што мы прыносім на размову з духоўным кіраўніком, разам з нашымі надзённымі прагненнямі, грахамі і праявамі дабра, дарамі і няўдачамі, радасцямі і страхамі.

Пачуцці даюць доступ да Таямніцы, якая адкрываецца ў нашым жыцці. Яны з’яўляюцца носьбітамі каштоўнасці і сэнсу, спосабам, якім прамаўляе Дух. Я заўважыла ў Кей, якая толькі пачынала манаскае жыццё, даволі частую ў нашай культуры рысу: трымацца на бяспечнай дыстанцыі ад эмоцый. Кей была разумнай, думаючай маладой асобай. Яна засяроджана займалася навукай і рабіла поспехі ў вучобе. Так яна знаходзілася на бяспечнай глебе, маючы дачыненне толькі з ідэямі, яе натхнялі размовы аб даследваннях і канцэпцыях. Добра адукаваныя бацькі бачылі яе высокі інтэлект і далі ўсе магчымасці развіваць разумовыя здольнасці. Іх уласны дыскамфорт ад эмоцый міжволі ўдзяліўся і ёй. Тым не менш, паколькі я як духаўнік пастаянна цікавілася, як яна сябе адчувае, Кей паступова перайшла на іншы ўзровень камунікацыі і зразумела, што хоча рызыкнуць апынуцца на такім перажыванні пачуццяў, дзе яна зможа лягчэй дазволіць Таямніцы ўзяць над ёй верх.

Я таксама заўважыла, што Эліс у сваёй пастаяннай занятасці не пакідае месца для сустрэчы з сэнсам жыцця. Яна шчасліва пражыла ў шлюбе пятнаццаць год, добра збалансавала сваю журналісцкую кар’еру з увагай да мужа і дзіцяці, а таксама прымала  ўдзел у валанцёрскіх і прафесійных праектах. Нягледзячы на ўсё гэта, яна ўсцяж мела пачуццё віны, што недастаткова робіць, што не ўключае Бога і малітву ў сваё жыццё так, як хацелася б. Нечаканая язвавая хвароба дапамагла Эліс усвядоміць тую паспешнасць, што кіравала ёю да гэтай пары, і яна паступова зразумела, што такі амаль шалёны тэмп не дазваляў ёй адчуць Божую прысутнасць, па якой так сумавала і якая заўсёды была побач. Яна даведалася, што некаторы час для праслухоўвання музыкі з’яўляецца для яе добрым пачаткам малітвы, і што ёй трэба менш, а не больш дзейнічаць, каб знайсці сябе, а таксама знайсці Бога, які шукаў яе. 

Запаволіцца, дазволіць пачуццям выявіцца і прамовіць – аб гэтай патрэбе я заўсёды нагадваю і самой сабе. Калі мне страшна сутыкнуцца з пачуццямі, ёсць варыянт дыстанцыявацца ад іх, аднак пры гэтым я адыходжу ад Таямніцы на “больш бяспечную” тэрыторыю, дзе трымаю ўсё пад кантролем. Засяроджанне дапамагло мне ўвайсці ва ўнутранае цялеснае ўсведамленне, якое з’яўляецца спалучэннем пачуццяў і рацыянальнага пазнання. Калі я выключаю інтэлектуалізацыю і аналіз, каб увайсці ў мудрасць цела ў пошуках сэнсу, на дзіва хутка пачуццё, якога я баялася, можа змяніцца, што адкрывае мне новы вобраз, шлях або адчуванне руху – дзеянне Духа у маім жыцці [5].

Што адбываецца падчас духоўнага суправаджэння

Працэс кантэмплятыўнага слухання можа прывесці абодва бакі да навяртання, распазнавання, адшукання новага сэнсу ці большай свабоды і адказнасці, а можа зайсці ў тупік, адкуль, здаецца, няма выйсця. Нават калі мы абіраем кружныя шляхі (абмеркаванне спраў, размовы ні аб чым, змена тэмы), тупік застаецца. Увайсці ў цемру ў такі час – значыць сутыкнуцца з праблемай. Менавіта тут адбываецца барацьба, якая раніць і палохае. Яна перажываецца як пакінутасць, бяссілле і страта адначасова. Аднак, калі духоўны кіраўнік можа знаходзіцца побач з падапечным, які ў стане трываць нейкі час у гэтай цемры, то падапечны дасягне новага разумення ці адкрыцця. Каб перажыць напружанне паміж тым, што сэнсоўнае, і тым, чаго просіць Бог, патрэбна вера, падобна Абрагамавай, таму, калі мы пакліканы прынесці ў ахвяру нашых Ісаакаў, вялікай дапамогай становіцца кіраўнік, які ведае суровасць ночы. Магчымасць не заставацца аднаму ў такі час – жыццядайная ласка. Тупік урэшце саступіць новаму сэнсу або перамяняльнаму досведу, калі мы адважымся прайсці гэтае выпрабаванне.

Навяртанне – гэта працэс, які вынікае з самапазнання. Аналітычнае і безасабовае самапазнанне не вядзе да навяртання; патрэбна інтымнае, суб’ектыўнае веданне, якое суправаджае ўнутраны пошук вобраза Бога, вобраза, якім мы і з’яўляемся. Тут ёсць вымярэнне смерці-уваскрасення: нешта ў нас памірае, каб даць жыццё новай рэальнасці. Смерць балючая, і мы, натуральна, супраціўляемся ёй. Мы не хочам адчуваць сябе бездапаможнымі, бессэнсоўнымі або неадэкватнымі, але, ідучы па пустыні жыцця, мы дасягаем межаў саміх сябе ў самых аддаленых абшарах таго, кім можам быць. Менавіта тут, у напружанні, адбываецца прарыў, і мы атрымліваем новае разуменне нашага адзінства з Богам і ўсім стварэннем. Чым глыбей мы асмельваемся занурыцца ў сваё жыццё, тым больш багатым, унікальным і асабістым яно становіцца.

Распазнаванне – бесперапынны працэс у духоўным кіраўніцтве. Абодва бакі спрабуюць выявіць прысутнасць і дзеянне Духа ў жыцці падапечнага. Час ад часу яны могуць імкнуцца да прыняцця канкрэтнага рашэння, распазнаючы рух Духа ў малітве і досведзе падапечнага, а часам могуць разгарнуць значэнне і выклік штодзённай сустрэчы са злом і з ласкай.

Сэнс паўстае знутры чалавека, які шукае сваёй асабістай праўды. Адбываецца гэта праз разважанне або паўтарэнне жыццёвай гісторыі. Падчас пошукаў свайго духаўніка мне было няёмка падыходзіць да трох чалавек, але я ўсвядоміла, што кожны паўтор гісторыі майго жыцця дадаваў яснасці перадусім мне самой, каб убачыць падзеі ў новым святле. Цяпер я ведаю, наколькі важна дазволіць падапечным гаварыць усё, што яны маюць сказаць, нават калі спачатку гэта здаецца блытаным і неўпарадкаваным. У распавяданні гісторыі адкрываецца праўда. Падчас вербальнага пераказу ўнутранай рэальнасці іншаму чалавеку адбываецца аб’ектывацыя, якая часта пралівае святло на незразумелае здарэнне або сітуацыю. Пры неабходнасці кіраўнік можа дапамагчы сваімі ўдакладненнямі і ўважлівасцю. У выніку ўзнікае новае пачуццё свабоды, нібы размыкаюцца і ападаюць даўнія, нябачныя раней кайданы. Ведаць, што мы сапраўды вольныя ў выбары і што ніхто іншы ў канчатковым выніку не вызначае наш выбар, – гэта дзіўнае і неверагоднае адкрыццё, і разам з ім прыходзіць усведамленне нашай адказнасці за сваё жыццё.

Небяспекі

На сустрэчах духоўнага кіраўніцтва можна сустрэць і небяспеку. Мудры кіраўнік павінен быць напагатове. Для кіраўніка і падапечнага досыць распаўсюджанай схільнасцю з’яўляецца кантроль. Кей кантралюе праз інтэлектуалізацыю; ёй камфортна на гэтым узроўні, таму яна сыходзіць на яго кожны раз, калі мы набліжаемся да палохаючых пачуццяў. Філ сваю тэндэнцыю кантраляваць бачыць у тым, што імкнецца захаваць сваё жыццё ўпарадкаваным і арганізаваным, супраціўляючыся заглыбленню ў тыя ўнутраныя вобласці, якія заўсёды здаваліся непрымальнымі, і таму выцясняліся. Эліс ужывае кантроль, напаўняючы сваё жыццё справамі, нібы дасягненні прыхаваюць яе недахопы. Першапачаткова я баялася, што буду занадта кантраляваць сваіх падапечных, але зразумела, што гэты страх – больш мая праблема, чым кантроль. З пачаткоўцамі важна не меркаваць, што яны ўжо шмат ведаюць, і таму не будзе з’яўляцца кантролем дапамога ў стварэнні пэўнай структуры, калі яны маюць патрэбу і жаданне. Адпаведным чынам я магу таксама ўмяшацца, каб дапамагчы ім засяродзіцца і сустрэцца тварам да твару са сваімі праблемамі.

Мы не заўважаем нашых абарончых механізмаў, таму нам патрэбен хтосьці іншы, каб далікатна дапамагчы іх распазнаць. З іншага боку, часам яны (абарончыя механізмы, маецца на ўвазе) неабходныя, таму важна быць далікатным, указваючы падапечнаму на іх. У тым выпадку, калі існуе ўнутраны канфлікт, а абарончыя механізмы перашкаджаюць сустрэцца з ім, кіраўнік можа агучыць канфлікт і паўторна акрэсліць яго такім чынам, каб разарваць повязі з абаронай. Аднак кіраўнік павінен усталяваць любоў, давер і прыняцце ў адносінах, перш чым эмацыйная абарона аслабне.

Небяспека, якую мой кіраўнік адзначыў ува мне (такім чынам, дазволіўшы мне ўбачыць гэта ў іншых), – “забяганне наперад”. Цяперашні момант – гэта ўсё, што ў мяне ёсць, і на яго мне дадзена патрэбная ласка. Калі я гляджу наперад і хвалююся аб будучыні, баюся таго, што, на маю думку, наступае, я выходжу са сферы ласкі і адчыняю дзверы непакою, разгубленасці і недаверу. Кей выявіла, што яе хваляванні аб тым, як яна будзе спраўляцца са служэннем і абавязкамі ў наступным годзе, адцягнулі яе ад непасрэднай задачы прызнаць у сабе самавольства і непадуладнасць, выразам чаго была яе нецярплівасць да настаўніцы ў навіцыяце. Унутраны страх, які яна адчула, быў звязаны не толькі з выклікамі наступнага года, як яна думала спачатку, але, што больш важна, са страхам перад самараскрыццём. Спакой вярнуўся, калі яна адпусціла будучыню і даверліва звярнулася да цяперашняга моманту з надзеяй, што з заўтрашнімі выпрабаваннямі прыйдзе і заўтрашняя ласка.

Вынікі

Станоўчыя вынікі духоўнага кіраўніцтва незлічоныя, але кіраўніку часта не дадзена іх убачыць. Неаднойчы мае адкрыцці паходзілі з насення, пасаджанага кіраўніком даўным даўно. У пэўны час, калі я адчувала удзячнасць за прыроду і жыццё, кіраўнік выказаў здагадку, што я сама – дар. Гэтая ідэя ніякім чынам не закранула мяне тады. Толькі праз некалькі гадоў, працуючы ў бальніцы і штодня размаўляючы з паміраючымі, я ўсвядоміла, што дар іх асабовасці – святое і велізарнае перажыванне. Адначасова мяне вельмі падтрымлівалі калегі і пацыенты, з якімі я працавала. Гэта было штосьці кардынальна іншае для мяне, бо я прызвычаілася ўсё ставіць пад пытанне або ісці на канфрантацыю, а значыць, хутчэй ускладняць іншым жыццё, чым проста прымаць. У той кароткі, багаты перажываннямі час, калі я адчувала, што мяне цэняць і любяць безумоўна, быццё “дарам” раптам набыло сэнс, і я зразумела, што мы ўсе напоўніцу з’яўляемся дарамі. Я больш не блытаю атрыманыя падарункі з дарам, якім я ёсць. Насенне гэтай ідэі магло прарасці толькі на глебе ўдзячнасці і падтрымкі.

Кэтрын Дыкмэн і Л. Патрык Кэрал кажуць пра два найважнейшыя нараджэнні ў працэсе індывідуалізацыі:

  • першае, калі людзі пераходзяць у дарослае жыццё, вызваляючыся ад аўтарытэту бацькі і маці і ад зліцця з імі, і
  • другое, калі яны праходзяць праз канфлікты сярэдняга ўзросту і дазваляюцьпраявіцца свайму больш глыбокаму, сапраўднаму “я” [6].

Кей, якая заўсёды жыла з бацькамі, перажывае вызваленне ад бацькоўскай улады, і я імкнуся быць далікатнай з ёй, калі яна пачынае выбіраць свае асабістыя каштоўнасці і прымаць адказнасць за сваё жыццё. Сімвал гэтага – пераход ад рэцытавання старых знаёмых малітваў да асабістай штодзённай засяроджанай малітвы. Эліс паступова ўбачыла, што яе перагружанае жыццё з’яўляецца спосабам пазбегнуць сутыкнення з  рэальнасцю таго, хто яна ёсць. Па меры таго, як яе самапрыняцце павялічваецца, яна перастае даказваць сваю каштоўнасць і можа паўней выбіраць рэальнае жыццё. Відавочна, Філ апынуўся пасярод крызісу сярэдняга ўзросту і станаўлення яго сапраўднага “я”. Ён адчувае запрашэнне перадаць кантроль Богу і даверыцца Яго дзеянню ў глыбіні. Я бачу, як узрастае ў ім вера і надзея, калі ён выпраўляецца ў гэтае новае нараджэнне. Менавіта ў пераходныя моманты духоўны кіраўнік можа быць найбольш карысным для развіцця веры чалавека.

Рост у духоўным жыцці часам суправаджаецца працэсам “адпускання”, калі чалавеку трэба перастаць трымацца за перашкоды, якія раней ўспрымаліся як запаветныя каштоўнасці. Я падзялілася са сваім кіраўніком  уласным досведам адпускання вобразу (адчуванага вопыту) Бога, што суправаджалася доўгай барацьбой, у выніку чаго даведалася, што Бог далей быў са мной, але па-новаму, значна больш глыбока. Бог быў блізкім сябрам, умілаваным, цішынёй, якая ахоплівала мяне ў адзіноце і, здавалася, заклікала мяне да глыбейшай кантэмпляцыі. Але ў той час, як гэтае “боскае невядомае” станавілася ўсё больш суцяшальным і глыбокім, разам з ім – не без адчування непакою – прыйшло запрашэнне рызыкнуць вярнуцца з камфортнай адзіноты ў больш інтэнсіўнае паглыбленне ў чалавечыя пакуты, пакінуць ахоўную нішу адасобленасці і дыстанцыі, дзе я знайшла Бога, і дацягнуцца да болю і пакутаў хворых і паміраючых людзей. Тое, што адчувалася пакіданнем Бога гары, на самай справе было рухам да Бога, які вырашыў дакрануцца да мяне ў чалавечым болю і любові, наблізіць мяне да сябе там, у цяперашнім уцелаўленні, і адкрыць праз гэта тыя часткі мяне, якія стаіліся падчас прабывання ў больш спакойным, больш кантраляваным асяроддзі.

Калі я выказала страх з нагоды адмовы ад блізкіх, але канфліктных асабістых адносін, мой кіраўнік выказаў здагадку, што, магчыма, той мінулы    досвед адпускання, але не страты Бога,  дапаможа мне адпусціць гэтыя адносіны з чалавекам. Падобна таму, як “заклік” адказаць на чалавечыя патрэбы адцягнуў мяне ад цэннай адзіноты і блізкасці, так і ўсведамленне патрэбы адыходу ад любові, якая станавілася ўсё больш выключнай і закрытай на іншых, прывяло да глыбейшага, больш адкрытага сяброўства. У кожным выпадку ўменне адпусціць фактычна адкрывала мне магчымасць больш глыбокіх, больш інклюзіўных і багатых на сюрпрызы сустрэч. Сувязь была ў маім жыцці, але самастойна я, магчыма, прапусціла б яе, і таму прапусціла б заахвочванне пайсці на  разрыў, які на самай справе быў новай сувяззю.

Адносіны з іншымі – ключавы элемент духоўнага жыцця. Рост будзе адлюстроўвацца ў абноўленым успрыманні касцёла або сям’і, або ў больш цесным адчуванні супольнасці ці  глабальнай сувязі. Давер (да Бога і людзей) і радасць павялічваюцца, а таксама ўзрастае здольнасць да свабоды і адказнасці.

Вынікі таксама могуць быць негатыўнымі. Кей пакінула размову, сказаўшы мне, што адчувала сябе добра, калі ўвайшла, але цяпер ёй сумна, – але мы абедзьве ведалі, што ўсё нармальна. Яна сутыкнулася са сваёй тугой па бацьках, з адзінотай у першае Божае Нараджэнне без іх і вырашыла сказаць ім па тэлефоне, што сумуе па іх, замест таго, каб захоўваць свой звычайны вясёлы твар, нібы няма ніякай самоты.

Падзяляць досвед Бога з іншай асобай – гэта дар і ласка для кіраўніка, які атрымлівае столькі ж, колькі і падапечны, у гэтых благаслаўлёных адносінах сумеснага шляху праз жыццё. Тут сустракаюцца два падарожжы, і ў кожным здзяйсняецца таямніца паглыблення еднасці. Сёння існуе вялікы запыт на тое, каб хрысціяне маглі разважаць над сваім жыццём з іншым чалавекам, які будзе слухаць з верай. Ува мне ўсё больш узрастаюць захапленне, вера і пачуццё таямніцы, працягваючы вабіць мяне да гэтага служэння, якое, я лічу, павінна заняць больш значнае месца ў хрысціянскім вопыце.

Джоан Кроўлі, IHM – магістр тэалогіі са спецыялізацыяй у духоўным кіраўніцтве.

  1. Sandra M. Schneiders, I.H.M., “The Contemporary Ministry of Spiritual Direction,” Chicago Studies 15 (No. 1, Spring, 1976).
  2. Brian McDermott, What Are They Saying About Grace? (New York: Paulist, 1984), p. 15. McDermott develops the idea of the grace of acceptance on pp. 12-20.
  3. Jean LaPlace, Preparation for Spiritual Direction (Chicago: Franciscan Herald Press, 1975), pp. 57-62.
  4. Anthony I. Waskow, God-Wrestling (New York: Shocken, 1978).
  5. Dr. Eugene Gendlin’s process of focusing is related to spirituality in Peter A. Campbell and Edwin McMahon, Bio-Spirituality (Chicago: Loyola University Press, 1985).
  6. Katherine Dyckman and L. Patrick Carroll, Inviting the Mystic, Supporting the Prophet (New York: Paulist, 1981), p. 39.

Крыніца: Spiritual Direction: Orientation, Relationship, Process